HPVو آزمایشات تشخیصی آن

ویروس چیست؟

ویروسها ارگانیسمهای بسیار بسیار کوچکی هستند که حتی با میکروسکوپهای معمولی قابل مشاهده نیستند . ویروسها به تنهایی قادر به زاد و ولد نبوده و باید وارد سلول زنده شوند که سلول میزبان نامیده می شود و از امکانات سلول میزبان برای تکثیر خود استفاده کنند.

ویروسهای مختلف از راههای متفاوتی وارد بدن می شوند :

• از طریق غشاء های مخاطی مانند دیواره داخلی بینی ، دهان ، چشم و یا اندام تناسلی.
• از طریق دستگاه گوارش
• نیش حشرات ، ورود سوزن آلوده به بدن یا از طریق خراشها و بریدگی های پوستی

هر نوع ویروس پس از ورود به بدن نوع خاصی از سلولها را آلوده می کنند. به عنوان مثال ویروسهای سرماخوردگی و آنفلوانزا به سلولهای مجاری تنفسی حمله می کنند .(بینی ، سینوسها ، ریه ها )

HPV چیست ؟

HPV  درواقع علامت اختصاری گروهی از ویروسها به نام human papillomavirus  می باشد که این گروه شامل بیش از ۱۵۰ ویروس مرتبط می باشند. ویروسهای HPV گونه های مختلفی دارند و هر گونه با یک شماره مشخص می شود (HPV Type) . این گروه به این دلیل human papillomavirus نامیده می شوند که باعث ایجاد پاپیلوما (زگیل) میشوند که در واقع توموری غیر سرطانی است.اما بعضی انواع HPV شناخته شده اند که باعث ایجاد سرطان در بخشهایی مانند: دهانه رحم ، واژن و ناحیه بیرونی واژن ، اندام تناسلی مردانه ، مقعد و بخشهایی از دهان و گلو می شوند.

این ویروسها فقط سلولهای خاصی به نام سلولهای اپیتلیال سنگ فرشی را هدف قرار می دهند که در سطوح مخاطی قرار دارند و مهمترین آنها شامل موارد زیر می باشند:

• واژن ، دهانه رحم ، ناحیه بیرونی واژن ، مقعد
• قسمت بیرونی و مجرای آلت تناسلی مردان
• پوشش داخلی بینی ، دهان و گلو
• نای و برونش
• قسمت داخلی پلکها

HPV جلدی

این نوع از HPV بدلیل اینکه باعث ایجاد زگیل روی پوست بخشهایی مانند بازو ، سینه ، دست ها و پا ها میشود HPV جلدی نامیده می شود. اینها زگیل تناسلی نبوده و زگیلهای عادی هستند.

HPV های مخاطی (تناسلی)

انواع دیگری از HPV ها به دلیل اینکه به سلولهای سطوح مخاطی حمله و در آنها زندگی میکنند انواع مخاطی یا موکوسال محسوب می شوند .به این نوع از ویروسهای HPV معمولا نوع تناسلی نیز گفته میشود زیرا روی ناحیه تناسلی یا مقعد تاثیر می گذارند.البته این نوع از HPV ها میتوانند پوشش داخلی دهان و گلو را نیز آلوده کنند . HPV های مخاطی معمولا روی سایر بخشهای بدن بجز سطوح مخاطی نمی توانند رشد کنند.

HPV مخاطی (تناسلی) از نظر ریسک (خطر) ابتلا :

انواع  HPVبا ریسک پایین (Low–Risk ): انواعی که منجر به ایجاد زگیل می شوند ولی به ندرت منجر به سرطان می شوند ، انواع کم خطر(Low–Risk )  نامیده می شوند .این نوع باعث ایجاد زگیل های کم خطر تقریبا به شکل گل کلم در اطراف ناحیه تناسلی یا مقعد در خانمها و آقایان می شود .در خانمها ممکن است این زگیلها در نواحی دور از توجه مانند دهانه رحم یا واژن (مهبل) تشکیل شوند .

انواع  HPVبا ریسک بالا (High-Risk) : بر اساس بررسی دانشمندان این نوع از HPV ها با گذشت زمان می توانند باعث ایجاد سرطان در خانمها و آقایان شوند .

چگونه بهHPV  مبتلا می شوید؟

HPV تناسلی عمدتا از طریق تماس پوستی با ناحیه آلوده (دهان ، واژن یا مقعد ) طی فعالیت جنسی منتقل می شود (چه فرد مبتلا باشد و چه ناقل باشد ) ولی از طریق خون یا سایر مایعات بدن منتقل نمی شود .هر کسی که تماس جنسی برقرار میکند میتواند مبتلا به HPV شود حتی اگر فقط با یک نفر رابطه دارد .اما در افرادی که دارای شرکای جنسی متعدد هستند این عفونت شدیدتر خواهد بود .

این بیماری از راههای زیر منتقل نمی شود :

• صندلی توالت (سرویس بهداشتی)
• بغل کردن و دست دادن
• شنا کردن در استخر یا وانهای آب گرم
• استفاده از ظرف غذای مشترک

انتقال بیماری از مادر آلوده به نوزاد در هنگام تولد بسیار نادر است ، ولی ممکن است اتفاق بیافتد . ویروس میتواند در صورت انتقال ، باعث ایجاد زگیل ( پاپیلوما ) در لوله های تنفسی و ریه های نوزاد شود که به آن  « پاپیلوماتوز تنفسی » می گویند . همچنین اگر در تارهای صوتی رشد کند به آن  پاپیلوماتوز حنجره می گویند. هر دو این عفونتها میتوانند باعث بروز مشکلات جدی در طول زندگی شوند .

آیا میتوان از HPV جلوگیری کرد؟

• با توجه به شیوع این عفونت شاید بهترین راه جلوگیری از ابتلا این است که از تماس پوستی با نواحی آلوده افراد مبتلا (مانند دستگاه تناسلی و مقعد) خود داری شود .
• واکسن های HPV نیز میتوانند از ابتلا به عفونتهایی که باعث ایجاد زگیل تناسلی یا سرطان شوند جلوگیری کنند .(بهترین زمان تاثیرگذاری واکسن در دوران کودکی و نوجوانی می باشد)
• استفاده از کاندوم میتواند از انتقال ویروس HPV جلوگیری کند ولی بعضی نقاط پوست که تحت پوشش کاندوم نیست از این ویروس در امان نمی ماند .کاندم باید همیشه از ابتدا تا انتهای رابطه مورد استفاده قرار گیرد.باید توجه داشت طی تماس پوستی قبل از استفاده از کاندوم ویروس می تواند منتقل شود و اینکه کاندوم مردانه از همه نقاط ناحیه تناسلی خصوصا برای خانمها محافظت نمی کند .کاندوم زنانه اگرچه در برابر انتقال سایر عفونتهای منتقله از راه تماس جنسی مقاوم است ولی در مورد HPV هنوز بررسی های دقیقی صورت نگرفته .

علایم HPV چیست؟

بسیاری افراد مبتلا به HPV  ممکن است از آلودگی خود به این ویروس خبر نداشته باشند .زیرا مشکل خاصی از نظر سلامتی برایشان بوجود نمی آید و یا علائمی ندارند که برایشان جلب توجه کند . در بیشتر افراد سیستم ایمنی به ویروس حمله کرده و آن را (معمولا طی دوسال) از بین می برد . این موضوع در مورد هر دو گونه پرخطر (High-Risk) و کم خطر (Low-Risk)  صادق است . اما بعضی اوقات عفونت در حدی است که بدن قادر به نابود کردن آن نمی باشد .همانطور که گفته شد آلوده شدن با برخی از انواع پرخطر HPV ممکن است علائم خاصی نداشته باشد ولی میتواند با ایجاد تغییرات سلولی در بدن در طولانی مدت منجر به ایجاد سرطان شود .

آلودگی با انواع HPV کم خطر (Low-Risk) میتواند منجر به ایجاد زگیل های تناسلی شود . این زگیلهای تناسلی طی چند هفته تا چند ماه پس از تماس جنسی تشکیل می شوند.البته در موارد نادری زگیلها پس از سالها خود را نشان می دهند . زگیلها معمولا به صورت برجستگیهای تکی یا در مواردی گروهی در ناحیه تناسلی بروز می کنند که ممکن است کوچک ، بزرگ ، مسطح، بلند و شبیه گل کلم باشند .زگیل های تناسلی اگر درمان نشوند امکان دارد بزرگتر شوند یا تغییری نکنند و یا اندازه و تعداد آنها بیشتر یا کمتر شود.اما بطور کلی زگیلهای ناشی از انواع HPV کم خطر (Low-Risk)  منجر به سرطان نمی شوند .

آیا HPV قابل درمان است؟

هیچ درمان قطعی برای خود ویروس HPV وجود ندارد .اما بیشتر عفونتهای ناشی از HPV با کمک سیستم ایمنی از بین میروند .حتی اگر خود ویروس قابل درمان نباشد تغییرات سلولی ایجاد شده توسط آن (به عنوان مثال زگیلهای تناسلی ایجاد شده ) قابل درمان هستند .

تغییرات سلولی پیش سرطانی ایجاد شده بوسیله ویروس HPV در آزمایش پاپ اسمیر براحتی قابل ردیابی و درمان است . این موضوع در مورد دستگاه تناسلی ، دهانه رحم و مقعد نیز صادق است .

تست پاپ اسمیر با آزمایش HPV چه تفاوتی دارد؟

تست پاپ اسمیر برای یافتن تغییرات سلولی غیر عادی در دهانه رحم انجام میشود (این سلولها ممکن است سرطانی یا پیش سرطانی باشند ). برای انجام این تست ابتدا سلولهای دیواره دهانه رحم به آرامی برداشته شده و به آزمایشگاه ارسال و توسط میکروسکوپ این سلولها را برای یافتن سلولهای غیر عادی بررسی می کنند . تست پاپ اسمیر تست بسیار خوبی برای یافتن سلولهای سرطانی یا سلولهایی است که به سمت سرطانی شدن پیش می روند .

تست HPV خود ویروس HPV را بررسی میکند نه تغییرات سلولی حاصل از آن را . این تست میتواند به صورت جداگانه و یا هم زمان با تست پاپ اسمیر انجام شود . انجام تست همزمان HPV و تست پاپ اسمیر خصوصا در خانمهای بالای ۳۰ سال ارجحیت دارد.

آیا باید تست HPV را انجام دهیم؟

برای خانمهای زیر ۳۰ سال :

انجمن سرطان امریکا توصیه میکند خانمهای بین ۲۱ تا ۲۹ سال باید حتما هر سه سال یک بار تست پاپ اسمیر را جهت بررسی سرطان دهانه رحم یا سلولهای پیش سرطانی انجام دهند و در صورتی که یکی از تستهای پاپ اسمیر مشکوک شد بهتر است آزمایش HPV نیز انجام دهند .

برای خانمهای ۳۰ تا ۶۵ سال :

انجمن سرطان امریکا به خانمهای ۳۰ تا ۶۵ سال توصیه میکند هر ۵ سال یکبار حتما تست همزمان پاپ اسمیر و HPV را انجام دهند .

چرا خانمهای بالای ۳۰ سال باید هر ۵ سال یک بار تست همزمان پاپ اسمیر و HPV انجام دهند؟

تغییرات سلولی در دهانه رحم بسیار به آرامی رخ می دهد و معمولا تا ده سال طول می کشد تا این تغییرات سلولی منجر به سرطان شود. در گذشته آزمایشات پاپ اسمیر سالانه انجام میشد ولی در حال حاضر دانشمندان توصیه می کنند هر ۳ سال یک بار (تست پاپ اسمیر تنها ) کافی است .

از مزایای انجام همزمان تست پاپ اسمیر و HPV این است که فاصله انجام تستها بیشتر می شود (۵ سال یک بار) و به این معنی است که تعداد آزمایش کمتر ، ویزیت کمتر و درمان کمتری مورد نیاز است .

مثبت شدن تست HPV به چه معنی است؟

• اگر تست پاپ اسمیر شما غیر عادی باشد و سلولهای دهانه رحم به HPV آلوده شده باشد در این صورت مشاوربهداشتی به شما در مورد تستهای تکمیلی توضیحات لازم را خواهد داد.
• اگر دهانه رحم با HPV آلوده شده باشد ولی تست پاپ اسمیرنرمال باشد .به این معنی است که شما مبتلا به HPV هستید ولی هنوز تغییرات سلولی در تست پاپ اسمیر دیده نشده .در این حالت دو انتخاب وجود دارد:
  • شما باید مجددا ۱۲ ماه بعد تست همزمان پاپ اسمیر و HPV بدهید.
    • در بیشتر موارد در تست ۱۲ ماه بعد نشانه ای از ویروس دیده نمی شود .
    • اگر ویروس از بین برود و تست پاپ اسمیر شما طبیعی باشد از این بعد می توانید به روند طبیعی غربالگری بازگردید.(۳ سال یا ۵ سال یک بار).
  • به عنوان انتخاب دوم ، مشاور شما آزمایشات تخصصی دیگری مانند HPV-16 و HPV-18 (یکی یا هردو) را به شما پیشنهاد می کند که به احتمال زیاد از عوامل ایجاد سرطان دهانه رحم هستند .
    • اگر آزمایشات نشان داد که به یکی از این دو نوع HPV مبتلا هستید آزمایشات تکمیلی پیشنهاد می شود .
    • اگر آزمایشات ، آلودگی با این دو گونه را نشان نداد مجددا انجام تست پاپ اسمیر و HPV همزمان برای ۱۲ ماه بعد تکرار می شود .

آیا HPV روی بارداری یا مستقیما روی نوزاد من تاثیر می گذارد؟

عفونت HPV مستقیما روی شانس بارداری تاثیری ندارد.اما اگر این عفونت باعث ایجاد تغییراتی در دهانه رحم شود که نیار به درمان دارد ، انجام آزمایشات ، بیوپسی ها و درمانهای مختلف در طول بارداری امکان تولد زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم را افزایش می دهد.

منبع : انجمن سرطان امریکا  (cancer.org)